Contra la guerra, palabras de paz: Los alumnos del Elisabet-Gymnasium de Breslavia defienden la paz

Autores/as

  • Trinidad Arcos Pereira Universidad de Las Palmas de Gran Canaria

DOI:

https://doi.org/10.17398/1886-9440.18.81

Palabras clave:

Progymnasmata, Elias Maior, Guerra de los Treinta Años, Elisabet-Gymnasium (Breslavia)

Resumen

En la década de 1640 se publican en Europa, especialmente en Alemania, numerosos textos y obras teatrales que reflejan el anhelo de paz que sienten los europeos ante la destrucción ocasionada por la Guerra de los Treinta Años. En este contexto, Elias Maior, rector del Elisabet-Gymnasium de Breslavia, organiza una representación pública el 25 de agosto de 1644 para que también resuene este grito por la paz en sus aulas. Para ello, decide realizar una adaptación de los siete primeros progymnasmata a la defensa de la paz y, como es habitual en esta época, publica un opúsculo en el que recoge a) la organización del acto, b) las fuentes que utilizarán los participantes y c) la relación de estos con la asignación de las tareas de las que deben hacerse cargo. En este trabajo se ofrece la edición del texto con un breve estudio, en el que se contextualiza la obra y se establece su estructura y las fuentes clásicas y humanísticas utilizadas.

Descargas

Los datos de descarga aún no están disponibles.

Referencias

Fuentes

Aesopus (1449), Fabulae ex Graeco in Latinum per Laurentium Vallam uirum clarissimum uersae, Venetiis: per Ioannem de Cereto de Tridino.

Ammianus Marcellinus (1972-1982), Ammianus Marcellinus in three volumes, con traducción al inglés de John C. Rolfe, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press – London: Heinemann.

Berneccerus, Matthias (1653), Iustini in Historias Trogi Pompeii Epitomarum, editio nouissima, accurante Matthia Berneccero, Argentorati: sumptibus Johannis Joachimi Bockenhofferi.

Biblia Sacra siue Testamentum Vetus siue Libri Canonici priscae Judaeorum Ecclesiae a Deo traditi. Bibliorum pars tertia, id est, Quinque Libri Poetici, Latini recens ex Hebraeo facti ... ab Immanuele Tremellio et Francisco Junio (1593), Londini.

Capitolinus, Iulius (1993), The Three Gordians, en Scriptores Historiae Augustae II, con traducción al inglés de David Magie, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press – London: Heinemann.

Cassius, Dio (1558), Dionis Cassii Nicaei Romanae historiae libri (tot enim hodie extant) XXV nimirum a XXXVI ad LXI, quibus exponuntur res gestae a bello Cretico usque ad mortem Claudii Caesaris, quae est historia annorum circiter CXX, Guilielmo Xilandro Augustano interprete, Basileae: apud Ioannem Oporinum.

Colerus, Christophorus y Vida, Marcus Hieronymus (1634), Hymni Pacis, Bregae: typis Gründerianis.

Gerhardus, Joannes (1657), Locorum Theologicorum Tomus sextus, editio nouissima, Francofurti et Hamburgi: sumptibus Zachariae Hertelii.

La Santa Biblia, Antiguo y Nuevo Testamento (1960), Antigua versión de Casiodoro de Reina, 1569, revisada por Cipriano de Valera, 1602, otras revisiones: 1862, 1909, 1960, London – Dunstable: Sociedades Bíblicas en América Latina, Printed by Waterlow & son Limited.

La Biblia que es, Los Sacros Libros del Viejo y el Nuevo Testamento (1569), trasladada en español por Casiodoro de Reina, s.l. [T. Guarinus].

Libri Apocryphi siue Appendix Testamenti Veteris ad Canonem priscae Ecclesiae adiecta Latinaque recens e Graeco sermone facta et notis breuibus illustrata per Franciscum Junium (1592), Londini.

Lipsius, Justus (1569), Variarum Lectionum libri IIII, Antverpiae: ex officina Christophori Plantini.

Luther, M. (1545), Biblia. Das ist: Die Gantze Heilige Schrifft Deudsch, Wittenberg: Hans Luft.

Luther, M. (1985), Luther Bibel, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

Maior, Elias (1644), Septem priora progymnasmata Aphthoniana argumento Irenico accommodata, Breslae: exprimente Baumanno.

Mantuanus, Battista (1576), Opera Omnia, Tomus Tertius, Antverpiae: apud Joannem Bellerum.

Micraelius, Johannes (1656), Progymnasmata Aphthoniana in usum scholarum et studiosorum eloquentiae explicata et actibus progymnasmaticis illustrata, Stetini: typis Michaelis Höpfneri.

Praetorius, Christophrus (1655), Aphthonii Progymnasmata praeceptis et exemplis nouis illustrata et ad usum applicata, Francofurti: impensis Melchioris Klosemanni Bibl., typis Erasmi Rösneri.

Reusnerus Leorinus, Nicolaus (ed.) (1596), Selectissimarum orationum et consultationum de bello Turcico uariorum et diuersorum auctorum uolumina quatuor, Leipzig: impensis Henningi Grosii.

Siculus, Diodorus (1548), Diodori Siculi Bibliothecae historicae ... libri XVII. His adiecimus, Dyctis Cretensis et Daretis Phrygii de Troiano bello historiam ... accessit quoque ... index, Basileae: per Hericum Petri (https://archive.org/details/ARes27210/mode/2up [consulta: 30/06/2023]).

Siculus, Diodorus (1793-1807), Diodori Siculi Bibliothecae historicae libri qui supersunt ... cum interpretatione latina Laur. Rhodomani ... noua editio, uolumen quintum, Argentorati: ex Tipographia Societatis Bipontinae (Diodori Siculi Bibliothecae historicae libri qui supersunt e recensione ... - Diodorus (Siculus) - Google Libros [consulta: 30/06/2023]).

Stobaeus, Ioannes (1609), Sententiae a Conrado Gesnero ... in Latinum sermonem traductae, Lugduni: sumptibus Pauli Frellon.

Taubmannus, Fridricus (1610), Schediasmata poetica innouata, Witebergae: apud Zachariam Schurerum Bibliop.

Theocritus Syracusanus (1530), Idyllia triginta sex, Latino carmine reddita, Helio Eobano Hesso interprete, cum notis Camerarii, Haganoae: per Iohannem Secerium.

Thucydides Atheniensis (1614), De bello Peloponnesiaco libri octo e Græco sermone in Latinum noua interpretatione conuersi. Cum annotationibus in eundem perpetuis ... Chronographia insuper in Thucydidem et ueteris Græciae Geographia, aeneis typis seorsim excusa. Cum indice rerum et uerborum praecipuorum. Auctore Georgio Acacio Enenckel, L. Barone Hoheneccio, Argentorati: sumptibus Lazari Zetznem (Thucydidis Atheniensis De bello Peloponnesiaco libri octo, è Græco sermone ... - Tucídides - Google Libros, [consulta: 30/06/2023]).

Vida, Marcus Hieronymus Cremonensis (1550), Poemata omnia quae tam ad Christi ueritatem pertinent quam ea quae haud plane disiunxit a fabula utraque seorsum ab alteris, primo loco continentur Hymni de rebus diuinis nunc primum editi Christiados, libri VI, Secundo autem uolumine De arte poetica, libri III, De bombyce, libri I, Bucolica eclogae, III, Carmina diuersi generis pleraque non antehac edita, Cremonae: Io. Mutius et Bernardinus Locheta impr., in aedibus diuae Margaritae.

Estudios

Arcos Pereira, T. (1992), “Los códices Scorialensis g-III-2 y Toletanus 49-16 de Cornelio Nepote”, Cuadernos de Filología Clásica. Estudios Latinos 2: 19-40.

Arcos Pereira, T. (1993), Los códices Scorialensis g III 2 y Toletanus 49 16. Corneli Nepotis Vitae, Tesis doctoral, Universidad de Sevilla (Microficha).

Arcos Pereira, T. (2023, en prensa), “Los Septem priora progymnasmata Aphthoniana argumento Irenico accommodata de Elias Maior, un tratado escolar para el Elisabet-Gymnasium de Breslavia”, en María Dolores García de Paso Carrasco (ed.), Nuevas perspectivas para el estudio de la retórica en las aulas del Humanismo, Madrid: Ediciones Clásicas, pp. 238-264.

Balasch, M. (1991), “Introducción, traducción y notas”, en Juvenal – Persio, Sátiras, Madrid: Editorial Gredos.

Beckman, P. (2021), “Sirach in the Lutheran and Anglican Traditions”, The Expository Times 132.12: 533-540.

Carmelitani Scalzi Della Provincia Veneta, s.v. Beato Battista Spagnoli (www.carmeloveneto.it/joomla/beato-battista-spagnoli, [consulta 30/06/2023]).

Castro de Castro, D. (1999), “La versión latina de los Idilios de Teócrito por Eobanus Hessus (1530) y su presencia en la de Vicente Mariner (1625)”, Myrtia 14: 171-185.

CERL Thesaurus, s.v. Elisabetanische Gymnasium, Breslau CERL Thesaurus, s.v. Elisabetanische Gymnasium, Breslau (https://data.cerl.org/thesaurus/cnc00023822, [consulta: 22/02/2023]).

Evangelisch-Lutherisches Gesang-Buch: worin die gebräuchlichsten alten Kirchen-Lieder Dr. M. Lutheri und anderer reinen lehrer und zeugen Gottes, zur Befoerderung der wahren ... (2. verm. Aus.) (1848), Buffalo: Brunck u. domedion (Evangelisch-Lutherisches Gesang-Buch [consulta: 30/06/2023]).

Fischer, E.R. (1723), Vita Ioannis Gerhardi, Lipsiae: Apud Iohannem Christophorum Coernerum.

García de Paso Carrasco, Mª D., Arcos Pereira, T., Cuyás De Torres, Mª E. y Rodríguez Herrera, G. (eds.) (2021), Juan de Mal Lara, Los principios de retórica de Aftonio con anotaciones de Juan de Mal Lara, Madrid: Ediciones Clásicas.

García Teijeiro, M. y Molinos Tejada, Mª T. (1986), “Introducción a Teócrito, Idilio 16”, en Bucólicos Griegos, Madrid: Editorial Gredos.

Geiger, J. (1982), “Cornelius Nepos and the authorship of the book on foreign generals”, Liverpool Classical Monthly 7: 134-136.

GOTTESLOB (https://www.mein-gotteslob.de/lieder/alle-lieder/ [consulta: 30/06/2023]).

Gryglewska, A. (2015), “Między tradycją a nowoczesnością. Architektura nowego gmachu Gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu”, Śląski kwartalnik historyczny sobótka [Silesian Historical Quaterly Sobótka] 70. Nº 1, 21-42: 22-24.

Hallier, Chr. (1955), "Bernegger, Matthias", en Neue Deutsche Biographie 2, S. 106-107 (https://www.deutsche-biographie.de/pnd11614419X.html#ndbcontent [consulta: 30/06/2023]).

Hausmann, F. R. (1974), Dizionario Biografico degli italiani, vol. 17, s.v. Campano, Giovanni Antonio (CAMPANO, Giovanni Antonio in "Dizionario Biografico" (treccani.it), [consulta: 30/06/2023]).

Hengerer, M. (2012), Kaiser Ferdinand III. (1608-1657): Eine Biographie, Wien – Köln – Weimar: Böhlau Verlag.

Jeż, T. (2017), “From a Musical Humanist’s Diaries. The Schreibkalenders of Elias Maior (1588-1669) as a Source for the History of Wroclaw Musical Culture”, Odrodzenie i Reformacja w Polsce SI 12: 275-302.

Kraus, M. (2013), “Progymnasmata, Gymnasmata”, en Gert Ueding (ed.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik Online, Berlin – Boston: De Gruyter, (https://doi.org/10.1515/hwro.7.progymnasmata_gymnasmata)

[consulta: 30/06/2023].

Kraus, M. (2020), “La pratique scolaire des Progymnasmata du XVe au XVIIIe siècle à travers les traductions latines d’Ahthonios”, en Pierre Chiron – Benoît Sans (eds.), Les Progymnasmata en pratique, de l’antiquité à nos jours - Practicing the Progymnasmata, from Ancient Times to Present Days, Paris: Éditions Rue d’Ulm, pp. 267-282.

Lachmann, K. (1876), Kleinere Schriften. 2 vols. Berlin.

Lew, A. P. (2020), s.v. Vida, Marco Girolamo, en Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 99 (VIDA, Marco Girolamo in "Dizionario Biografico" (treccani.it)

[consulta: 30/06/2023]).

Lucke, W. (1923), Verleih uns Frieden gnädiglich, en D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, Band 35, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, pp. 232–235.

Marti, A. (2015), 421 – Verleih uns Frieden gnädiglich, en Martin Evang, Ilsabe Seibt (edd.), Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch. Heft 20, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Moreno García, J.A. (2019a), “La mujer en la Laus y la Vituperatio de los Progymnasmata de J. Micraelius”, Revista de Estudios Latinos (RELat) 19: 229-249.

Moreno García, J.A. (2019b), “Mujer y ejercicios retóricos en los Progymnasmata de J. Micraelio”, Euphrosyne 47: 367-379.

Moreno García, J.A. (2020a) “Ejercicios retóricos y aprehensión de la Reforma en los Progymnasmata Aphthoniana de J. Micraelius”, Ágora. Estudos Clássicos em Debate 22: 225-246.

Moreno García, J.A. (2020b), “Los Progymnasmata Aphthoniana in usum scholarum et studiosorum eloquentiae de J. Micraelius: retórica y reforma”, Tesis doctoral presentada en la Universidad de Las Palmas de Gran Canaria.

Moreno García, J.A. (2021), “La lectura de J. Micraelio de los progymnasmata de Aphthonius: un precedente del aprendizaje colaborativo”, en Trinidad Arcos Pereira (ed.), Retórica e ideología en las aulas del Humanismo: los progymnasmata, Vigo: Academia del Hispanismo, pp. 185-210.

Moreno García, J.A. (2022), “Una vía indirecta para la enseñanza de la Reforma: El Actus Mythologicus de J. Micraelio”, Euphrosyne 50: 299-311.

Negredo del Cerro, F. (2016), La guerra de los Treinta Años. Una visión desde la Monarquía Hispánica, Madrid: Síntesis.

OE-Lieder (2022) (*oe-Lieder-AOeL-2022-10-26.pdf (dli.institute) [consulta: 30/06/2023]).

Parker, G. (1981), Europa en crisis: 1598-1648, Madrid: Siglo XXI.

Parker, G. (ed.) (2003), La Guerra de los Treinta Años, traducción de Juan Pando de Cea de la segunda edición inglesa, Madrid: Machado Libros.

PORTAIL BIBLISSIMA, s.v. Matthias Bernegger (1582-1640) [consulta: 30/06/2023]).

Sächsische Biografie, s.v. Friedrich Taubmann (saebi.isgv.de/biografie/Friedrich_Taubmann_(1565-1613) [consulta: 30/06/2023]).

Schmidt, P.L. (1978), "Das Corpus Aurelianum und Sextus Aurelius Victor", R.E. Suppl. 15: 1641 ss, s. v. Victor no. 49.

Severi, A. (2018), “Spagnoli (Spagnuoli), Battista, detto Battista Mantovano, Battista Carmelita”, en Dizionario biografico degli italiani, vol. 93: 475-478 (SPAGNOLI, Battista, detto Battista Mantovano, Battista Carmelita in "Dizionario Biografico" (treccani.it) [consulta: 30/06/2023]).

Sternberg, H. (1913), "Zur Neposfrage", Wiener Studien 35: 199-205.

Stone, D. (2001), A History of East Central Europe. The Polish-Lithuanian State, 1386-1795, Seatle-London: University of Washington Press.

Traube, L. (1920), Vorlesungen und Abhandlungen. 3 vols. München.

Ukena, P. (1980), s.v. Köler (Colerus) Chistoph, en Neue Deutsche Biographie, tomo 12, Berlín: Duncker & Humblot

(https://www.deutsche-biographie.de/pnd119095807.html#ndbcontent

[consulta: 30/06/2023]).

Unger, G. F. (1881), "Der sogennante Cornelius Nepos", Münchener Abhandlungen 16.1: 127-226.

Wagenmann, J. A. (1878), "Gerhard, Johann", en Allgemeine Deutsche Biographie (ADB), Leipzig: Duncker & Humblot, vol. 8, pp. 767–771

(https://www.deutsche-biographie.de/pnd118538624.html#adbcontent

[consulta: 30/06/2023]).

Wegele, F. X. von (1875), “Bernegger, Mathias”, en Allgemeine Deutsche Biographie (ADB), Band 2, pp. 412-413

(https://www.deutsche-biographie.de/pnd11614419X.html#adbcontent

[consulta: 30/06/2023]).

Wilson, P. H. (2018), La Guerra de los Treinta Años. Una tragedia europea (1618-1630), 2 vols., Madrid: Desperta Ferro Ediciones.

WORLDCAT Identities, s.v. Major Elias, (https://worldcat.org/identities/viaf-37849634/ [consulta: 30/06/2023]).

Descargas

Publicado

2023-12-18 — Actualizado el 2024-02-04

Número

Sección

Instrumenta studiorum

Cómo citar

Contra la guerra, palabras de paz: Los alumnos del Elisabet-Gymnasium de Breslavia defienden la paz. (2024). Talia Dixit. Revista Interdisciplinar De Retórica E Historiografía, 18, 81-117. https://doi.org/10.17398/1886-9440.18.81

Artículos más leídos del mismo autor/a

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >>